İsrail ve İran arasındaki hava saldırılarının getirdiği güvenlik endişeleri ve bazı ülkelerin hava sahalarını kapatması Ortadoğu ve Arap ülkelerinden Türkiye'ye yönelik rezervasyon iptallerini beraberinde getirirken, ateşkes sonrası bölgedeki gelişmelerin turizmi nasıl etkileyeceği izlenecek.
Bölgede uzun süredir yaşanan gerilimlere İran-İsrail'in de eklenmesi turizm sektörünü tedirgin etmişti. Ancak ABD Başkanı Donald Trump'ın İsrail ve İran arasında ateşkes sağlandığını ilan etmesinin ardından milyonlarca kişinin Tahran'dan kaçmasına yol açan ve bölgede gerilimin daha da tırmanacağı endişeleri oluşturan 12 günlük savaş sona erdi.
Turizm sektörü temsilcileri savaşın tırmandığı sırada İran, Ürdün ve Lübnan başta olmak üzere yaz sezonuna yönelik alınan rezervasyonlarda iptaller yaşandığını belirtirken; önemli kaynak pazarlar Rusya ve Ukrayna'dan gelen turist sayısındaki düşüşe, Ortadoğu'nun da eklenme riski endişe yarattı.
Cari açığın kapatılmasındaki en önemli kalemlerden biri olan turizm gelirlerinde Türkiye bu yıl 64 milyar dolar hedeflerken, 65 milyon da ziyaretçi öngörüyor.
Turizm Bakanlığı verilerine göre, yabancı ziyaretçi sayısı ilk beş ayda %1 düşüşle 15.6 milyon olarak gerçekleşti. En büyük kaynak pazarlardan olan ve savaşın devam ettiği Rusya'dan gelen ziyaretçi sayısı %5'in üzerinde gerilerken, Ukrayna'dan gelen ziyaretçi sayısı da %1.5 düştü.
İsrail İran'a düzenlediği hava saldırısı ile İran'ın nükleer silah geliştirmesini önlemek için askeri operasyon başlatırken; İran da füze saldırıları ile İsrail'e karşılık verdi. ABD ise Cumartesi günü İran'ın üç nükleer tesisine güdümlü füzelerle hava saldırısı düzenlerken, İran da misilleme yaparak dün Katar'daki ABD üssüne füze saldırısı gerçekleştirdi. Ve sonunda ABD Başkanı Donald Trump dün gece İsrail ve İran arasında ateşkes sağlandığını ilan etti.
İsrail'in operasyon başlatmasının ardından İran, Irak, Ürdün ve Lübnan hava sahalarını kapattıklarını duyurmuş; İsrail de Tel Aviv kentindeki Ben Gurion havalimanı faaliyetlerini süresiz olarak durdurduğunu açıklamıştı. Dün ise Katar hava sahasını geçici olarak kapattıktan sonra yeniden açmıştı.
Söz konusu gelişmeler bölgede tansiyonu artırırken; hem güvenlik kaygıları, hem de hava sahalarının kapatılması ve aksayan uçuşlar turizmde risk senaryosunu beraberinde getirdi.
Orta Doğu ve Körfez ülkelerinden Türkiye'ye yıllık 30,000-40,000 turist getiren Karnak Travel'in Yönetim Kurulu Başkanı Serdar Ali Abet, gelişmelerin ardından yaklaşık 10 günlük süreçte acentasının 2,000 civarında rezervasyon iptali yaşadığını söyledi.
Abet, "İptaller nedeniyle 14 Haziran'dan ay sonuna kadar 2 milyon euroluk iş kaybım oldu. İsrail'den zaten uçuş yoktu. Ürdün, Lübnan, İran, Irak'ın hava sahaları kapandı. Bu bölgelerden gelenler ayın 14'ünden beri sıfıra indi. Rezervasyonlar iptal oldu" dedi ve ekledi:
"Acente olarak bizim iş potansiyelimiz ağırlıkla Antalya, Dalaman, Bodrum gibi güney bölgeler. Yani bizim sezonumuz zaten 3 ay. 3 ay çalışıp 1 sene onunla yaşıyoruz. Sezon öncesi büyük hazırlıklar yapıldı, odalar alındı, ödemeler alındı ama bütün bu dengeler şu an altüst oldu. Ortadoğu ile çalışan acenteler için çok sıkıntılı bir dönem."
Ortadoğu ve Arap ülkelerinin başta Antalya olmak üzere güneydeki tatil destinasyonlardaki payının %3-5 arasında olduğunu belirten Abet, buna karşılık İstanbul turizminin çok daha fazla etkileneceğine işaret etti.
Abet, "Şu anda asıl yarayı alan İstanbul. Çünkü İstanbul turizmi zaten Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Körfez bölgesinden besleniyordu. İran, Ürdün, Lübnan gibi ülkeler şu anda sıfır çekiyor. Onun dışında bütün Arap dünyasından gelenlerde de azalma gözleniyor" diye konuştu.
İran, 2024 yılında yaklaşık 3.3 milyon kişi ile Türkiye'ye en fazla turist gönderen 4. ülke olmuştu. Türkiye'ye 2024 yılında Ürdün'den 301,641; Lübnan'dan ise 261,713 ziyaretçi gelmişti.
İstanbul'un yanı sıra Kuşadası, Marmaris ve Sapanca'nın da aralarında bulunduğu çeşitli destinasyonlardaki otelleriyle faaliyet gösteren Elite World Hotels CEO’su Orkun Petekçi de şöyle konuştu:
"Özellikle İran bizim için önemli bir pazar. Yabancı ziyaretçiler arasında ilk 5 içerisinde. O pazarda ciddi anlamda bir gerileme var. Onun dışında, yaşanan olaylardan dolayı hava sahalarının kapanması da olumsuz etki yarattı. Bunların en başında Ürdün var. Ürdün'den gelen rezervasyonların tamamı iptal oldu. Ortadoğu'daki diğer ülkeler de olumsuz yönde etkileniyor, diğer ülkelerden de iptaller oluyor"
Petekçi, gelişmeleri görmeden yaşanabilecek kaybın boyutuyla ilgili bir tahmin yapmak için ise erken olduğunu söyledi.
Oteller bütçe tedbirlerine yönlendiriliyor
İstanbul'daki farklı otelleriyle 1,300 odalık porftföyü bünyesinde bulunduran Mar Yapı Genel Müdürü Robert Varon ise, personel ve enerji başta olmak üzere artan maliyetler nedeniyle zaten kârlılık sorunu yaşayan otellerin son gelişmelerle yeni bir zorlukla daha karşılaştığını söyledi.
Varon, "İptal olan turlar oldu. Hava sahası sıkıntısı var, uçaklarda gecikmeler oluyor. Bir tedirginlik var, bunları otellerimizde direkt olarak hissediyoruz" dedi ve ekledi:
"Zaten birçok zorluk vardı, maliyet artışları nedeniyle kârlılıklarımız zaten düşmüştü. Aynı ciroyu yapsanız bile geçen sene kârlılıklar yüzde 25 aşağı gitti. Bu sene biraz toparlayacak gibiydik ama şimdi de savaş negatif etkiliyor."
Varon şöyle devam etti:
"Beklentimiz %70'in üzerinde bir doluluktu ama biraz gevşeme var. Ona göre önlemlerimizi alıyoruz. Maliyetlerimizi tekrar gözden geçiriyoruz. Bu yaz için biraz daha hazırlıklı olmaya çalışıyoruz. Bütçemizi şimdiye kadar tutturuyorduk. Ama bu son bir haftaya baktığımızda bütçelenenin biraz gerisine düştük."
"İstanbul'da temmuz-ağustos satışları yavaşladı"
İstanbul'un tarihi yarımadasında faaliyet gösteren Armada Otelcilik'in Yönetim Kurulu Başkanı Kasım Zoto ise, gelişmelerin yarattığı tedirginlikle Temmuz ve Ağustos aylarına ilişkin yeni satışların da çok zayıfladığına dikkat çekti.
Zoto, "Bu tür problemler sadece Ortadoğulu turisti etkilemiyor, batıdan gelen rezervasyonları da etkiliyor. Mesela Temmuz-Ağustos satışları şu anda çok zayıf. Çünkü insanlar 'birşey olur mu, İstanbul'a kadar uzanır mı' endişesini duyuyor. O nedenle mevcut rezervasyonların bazıları iptal olurken, yeni rezervasyonlar da çok azaldı" diye konuştu.
Kaynak: Reuters
