Türkiye’de her an deprem üretebilecek 30 fay var

Türkiye’de hala aktif olan ve her an deprem üretebilecek 30 fay tespit edildi. Bazıları on binlerce yıldır stres biriktiren faylar her an kırılabilir.

2023 yılında “Türkiye İçin Deprem Master Planı Standartlarını Belirleme Projesi” (TÜRDEMAP) adıyla başlatılan proje kapsamında saptanan bu faylar; bildiklerimizi de değiştirdi. Esasında ülke çapında deprem tehlikesine karşı senaryo bazlı yürütülen ve deprem master planlarında standardizasyon olmayı amaçlayan projeyi ve Türkiye’nin yüz yüze olduğu deprem riskini Dokuz Eylül Üniversitesi’nden proje yürütücüsü Prof.
Dr. Hasan Sözbilir ile konuştuk.

485 faydan 30’u 

1992 yılında ilk olarak Türkiye’de 150 diri fay olduğunun saptandığını söyleyen Prof. Sözbilir, sözlerine şöyle devam ediyor: “1996’da yapılan bir başka çalışmada ise Afet İşleri Genel Müdürlüğü, bu 150 diri faydan 15’ini sismik boşluk (Oksijen’in notu: Bir fayın uzun süredir kaymamış, hareketsiz duran, deprem üretmemiş segmenti) sınıfında tanımlamış ve bu yüzden deprem üretme zamanlarının geldiğini belirtmişti. 2011’de Türkiye’deki diri fay haritası yeniden gözden geçirildi ve diri fay sayısı 485’e yükseldi. 2023 yılında başlatarak iki yıldır sürdürdüğümüz TÜRDEMAP ile ise 485 faydan 30’unun sismik boşluk sınıfında değerlendirilmesi gerektiğini; dolayısıyla her an deprem üretebileceklerini tespit ettik. Bu 30 fay Türkiye’nin dört bir yanına dağılmış halde. Her fayın kendine göre bir deprem tekrarlama periyodu var ama bu 30 fayın da ürettiği son depremlerin üzerinden geçen süre ile fayların deprem tekrarlama aralığı arasındaki zaman farkı kapanmış durumda. Bu faylar üzerinde uzun süredir bir deprem yoğunluğu da yok. Bu nedenle bu faylar her an deprem üretebilir”

Fay sakınım bandı

“Afet riski azaltma çalışmalarında öncelikle bu 30 fay göz önüne alınmalı ve önlem olarak fay sakınım bandı dediğimiz metot uygulanmalı. Bu metotla belirli bant üzerinde yapılaşmaya gidilmemesi hayati derecede önem arz ediyor. İlk olarak fayların 1/1000 ölçekli imar haritalarına işlenmesi şart. Fayların önceki depremleri üzerinden kalan izlerinde hendekler açılarak tam genişlikleri ölçülmeli ve güvenlik mesafesi eklenerek bir fay sakınım bandı çizilmeli. Kentsel dönüşüm çalışmaları bu analizlerle birlikte yapılmalı”